Karahisar Kalesi. Karahisar kalesi 226 metre yüksekliğinde, trakit bir kaya kütlesidir. Afyonkarahisar da bu kalenin etrafına kurulmuştur. Bir çok medeniyete ev sahipliği yapmış olan kalenin 3000 yıllık bir geçmişi bulunmaktadır. Kaleyle ilgili bir çok efsane vardır. Efsaneyi bir kenarı koyup, 600 basamağı tırmanarak Afyon Babilliler bu adlardan 50'sini yeni yarattıkları Tanrı Marduk'a vermişlerdir. Sumerlilere göre ölüler, "kur" adlı karanlık, dönüşü olmayan bir yeraltı dünyasına gidiyorlar.Sumerlilere göre burada tekrar dirilme yok.Fakat yeraltı dünyası, Tanrıları, rahipleri, ölenlerin gölgeleriyle (ruhları)oldukça hareketli bir yer. Kürtlerinkökeni. Kürtlerin kökeni, Orta Doğu tarihi ile ilgili bir konudur. Akademisyenler, Kürt sözcüğünün kökeni için farklı teoriler ortaya atmışlardır. İngiliz Oryantalist Godfrey Rolles Driver'a göre, Kürt terimi, MÖ 3. bin yılda Sümer kil tabletlerinden bulunan Sümerce Karda olarak geçen ulus ile Efsane Nedir - Bir Tanıma Doğru. 18 Feb, 2019. Açık görünse de, tek ve basit bir cevap yoktur. İşte ortak fikirlerden bazıları ve eksiklikleri. Efsane söylenti, mit, hikâye, masal vb. anlatımların doğrultusunda evreni açıklamışlardır. Buradaki bilgi insana ait değil, mitolojik varlıkların bilgisidir. Felsefe: İnsan evren ve değerleri anlama amacıyla sürdürülen en geniş bir araştırma, birleştirici ve bütünleştirici bir açıklama gayretidir. Güncel örnek IŞİD.Bu insanlıktan nasibini alamamış topluluğa bakıp şunları söylemek çok kolay, birileri "El kaide bitti yeni bir şey çıkaralımda islamı yine vahşet görselleriyle süsleyelim, öyle bir şey çıkaralım ki bunlar biz gerçek müslümanlarız desin ve gittikleri her yerde zorbalıkla kahpelikle kendi dinlerinden ama mezhepleri farklı insanların canını HDUaXZ. Akdeniz’le Röportaj Metni Cevapları 1. Ülkemizi çevreleyen denizler hangileridir? Cevap Ülkemizi çevreleyen denizlerin isimleri kuzeyde Karadeniz, güneyde Akdeniz, batıda Ege Denizi’dir. Marmara Bölgesi’nde de bölgeye ismini veren Marmara Denizi bir iç denizdir. Marmara Denizi üzerinde iki boğaz ülke topraklarını Asya ve Avrupa diye ayırırken, kıtaları da birleştirmektedir. 2. Okyanus deyince aklınıza neler geliyor? Cevap Yeryüzünün dörtte üçü sularla kaplıdır. Karalar üzerinde bulunan sular göller ve akarsular olarak bilinmektedir. Karalar arasında yer alan su birikintileri de denizleri oluşturur. Okyanus, kıtaları birbirinden ayıran sulardır. Okyanus deyince geniş ve uçsuz bucaksız olan su birikintileri gelmektedir. Okyanusta birçok canlı türü bulunmaktadır. 1. ETKİNLİK 4. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Meb Yayınları Sayfa 158 Cevabı Görselden hareketle dinleyeceğiniz metnin konusunu tahmin ediniz. Cevap Akdeniz’le yapılan bir röportaj’dır. 2. ETKİNLİK Metni dinlerken önemli bilgileri not alınız. Cevap Bunu kendiniz yapmalısınız. 3. ETKİNLİK 4. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Meb Yayınları Sayfa 159 Cevabı Metni dinleme sırasında sorulan soruları cevaplayınız. 1. soruya verdiğim cevap Cevap Rengini, büyüklüğünü, sevdiklerini anlatmış olabilir. 2. soruya verdiğim cevap Cevap İçinde bulunan minerallerden dolayı tuzlu olduğunu söylemiş olabilir. 3. soruya verdiğim cevap Cevap Bence Akdeniz’e, çok temiz ve saf olduğu için bu isim verilmiştir. 4. ETKİNLİK Kelimelerin anlamlarını tahmin edip tahminlerinizin doğruluğunu sözlükten kontrol ediniz. Kelimelerle birer cümle kurunuz. Kelimeleri sözlük defterinize ekleyiniz. 1 Mutluluk, aslında herkesin çok yakınında. İsteyen herkes, her an mutlu olabilir. Filozof Sokrates“Bir kitap, bir çiçek, bir kuş… ne büyük saadet!” derken bunu anlatmıyor mu? TANIK GÖSTERME 2 Adapazarı Şeker Fabrikası 1953’te işletmeye açıldı. Kuruluşta günde 1800 ton olan pancar işleme kapasitesi 1980’de 6000 tona çıkarıldı. Bu büyük bir gelişme. SAYISAL VERİLERDEN YARARLANMA 3 İnsanlığın adım adım ilerlemesini sağlayan şey, kuşkusuz, kişisel kazançların ürün ve buluşların kuşaktan kuşağa aktarılmasıdır. Hayvanlar dünyasında buna benzer bir olay yoktur; eğitim görmüş bir köpek, başka bir köpeği eğitemez. KARŞILAŞTIRMA 4 Bu şehrin göğünde sürekli bir duman, yollarında yuvarlanan toz bulutları vardı. Yakıcı güneşin altında harap olmuş sokaklar, evler, hanlar, hamamlar, pencereler, çerçeveler renkleri solmuş bir tabloyu andırıyordu. ÖRNEKLENDİRME 5 Sabır; acı, yoksulluk, haksızlık vb. üzücü durumlar karşısında ses çıkarmadan onların geçmesini bekleme erdemidir. Üstesinden gelinmez gibi çetin işler karşısında istifini ve istikametini bozmadan günlerce, aylarca, yıllarca çalışabilme gücüne sahip olmadır. TANIMLAMA 5. ETKİNLİK 4. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Meb Yayınları Sayfa 160 Cevabı Soruları metne göre cevaplayınız. 1. Akdeniz’in hobisi ve fobisi nedir? Cevap Hobisi, ayla gelgit oynamak; fobisi ise tsunami’dir. 2. Akdeniz’in suyu neden tuzludur? Cevap Sıcak bir bölgede olmasından dolayı tuzludur. 3. Akdeniz’in suları nerelere kadar uzanır? Cevap Atlas Okyanusu ve Hint Okyanusu’na kadar uzanır. 4. Sizce Akdeniz’e niçin Akdeniz adı verilmiştir? Cevap Bence Akdeniz’e, temiz ve pak olduğu için böyle bir isim verilmiştir. 6. ETKİNLİK Dinlediğiniz metni sınıfta canlandırınız. Cevap Bunu kendiniz yapmalısınız. 7. ETKİNLİK Akdeniz’in konuşmalarını tutarlı buluyor musunuz? Cevap Evet, Akdeniz’in konuşmalarını tutarlı buluyorum. 8. ETKİNLİK “ki” bağlacının yazımında yanlışlık olan cümlelerin doğrusunu yazınız. 1. Eh tabiki, dedi. Göğsü kabardı. 1. Eh tabi ki, dedi. Göğsü Tarih şahittir ki hiçbir tsunamiye adım Durmaz tabi ki. 4. İnanki bir balığına “kışt” bile demedim. 4. İnan ki bir balığına “kışt” bile demedim. 9. ETKİNLİK “Denizlerin kirlenmesi, canlıları nasıl etkiler?” Sınıfça konuşunuz. Cevap Denizlerin kirlenmesi deniz canlılarını olumsuz etkiler. Denizler kirlenmesi sonucunda deniz canlılarının yaşamı tehlikeye girer. 10. ETKİNLİK Metinden yararlanarak defterinize hayali ögeler içeren kısa bir metin yazınız. Cevap AY DEDE NEREDE? Ay Dede ile sohbet ettiğim bir gece dizi izlemek üzere eve girmiştim. Gece yeniden dışarıya çıktığımda onu göremedim. Bu durum beni çok korkuttu. Çünkü o her zaman oradaydı. Düşünceler içinde odama gidip uyudum. Ertesi gün güneşe “Ay Dede dün birden kayboldu. Nereye gitti?” diye sordum. Güneş de bana “O hiçbir zaman bir yere gitmez. Hep oradaydı.” dedi. Sabırla geceyi bekledim. Dışarı baktığımda Ay Dede yine yoktu. Birkaç gün onu göremedim. Sonra bir gece baktığımda oradaydı. Ona kızarak “Ay Dede, nerelerdesin? Günlerdir seni arıyorum.” dedi. Ay Dede gülümseyerek, “Ben hep buradaydım. Kızacak birini arıyorsan bana değil, bulutlara kız. İnsanları seyretmek için önüme geçen onlardı.” dedi. Sonra havanın birkaç gündür bulutlu olduğunu hatırladım. Meğer Ay Dede oradaymış ama bulutlardan onu görememişim. 11. ETKİNLİK 4. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Meb Yayınları Sayfa 161 Cevabı Harita sembollerini anlamlarıyla eşleştiriniz. 12. ETKİNLİK Şiiri kendi yazı stilinize göre yazınız. Cevap Bunu kendiniz yapmalısınız. GELECEK DERSE HAZIRLIK Efsane nedir? Bölgenize ait bir efsaneyi araştırıp dosya kağıdına yazınız. Efsane Nedir Özet Türkçe Söylence»; Arapça Ustüre» cem’i esatir; Farsça Fesâne, efsâne»; Yunanca Mitos, mit» kelimeleri ad olarak verilmiştir. Tabiat üstü özellikler gösteren kişilerin hayatlarının ve olayların anlatıldığı hikayeler. Efsane halkın hayal gücüyle yarattığı “ideal insan tipi”ni verir ve nesilden nesile anlatılır. Efsane ile masallar arasında uygunluk vardır. İki türde de olağanüstü olaylar işlenir. Yalnız efsane daha inandırıcıdır. Bu yönüyle hikaye ve destana yaklaşır. 4. Sınıf Türkçe Siz bir ağaç olsaydınız size nasıl davranılmasını isterdiniz? konusunu kısaca ve uzun ele bir ağaç olsaydınız size nasıl davranılmasını isterdiniz? konusu ile ilgili kısaca bir yazı örneği ;Cevap Eğer bir ağaç olsaydım. İnsanların bana sevgi ile saygı ve şevkat ile davranmalarını ister, bana gerekli özeni gösterip her tehlikeden beni korumalarını bir ağaç olsaydınız size nasıl davranılmasını isterdiniz? konusu ile ilgili uzun bir yazı örneği ;Cevap Dünya üzerindeki ağaçlar, insanların ve hayvanların nefes almalarını sağladıkları oksijeni üretir. Ayrıca yediğimiz bir çok besinin, üretimi ağaçlardan sağlanmaktadır. Ağaçlar sayesinde hayvanlara barınak yapmamız sağlanır. Ayrıca bizim ülkemizde olmasa da başka ülkelerde ağaçlar sayesinde ahşap evler üretilmekte ve dizayn edilmektedir. Ağaçlar bizleri sert esen rüzgarlardan korur. Rüzgarların hızını sayesinde toprağın erozyon olması, heyelan veya su baskınlarının olmasını engeller. Ağaçlar, sayesinde hayatımızın birçok noktasına girmiştir. Okulda okuduğumuz sıradan elimizdeki kaleme, kağıda evimizde oturduğumuz mobilyaya kadar, birçok nesne mobilyadan üretilir. Sonuçta ağaçlar bu dünyanın temel taşlarından bir ben ağaç olsaydım dünya üzerindeki insanlara ve başka canlılara bu kadar iyiliğim olmasına karşılık bana saygı duyulmasını tüm tehlikelerden korumamı, insanların beni incitmemesini, fidan olarak büyürken beni sevmelerini gerekli özeni göstermelerini isterdim. Siz bir ağaç olsaydınız size nasıl davranılmasını isterdiniz?Konusu Hakkında Soru Sormak İster Misiniz ? Yorum ve Düşüncelerinizin Bizim İçin Ne Kadar Değerli Olduğunu Biliyor Musunuz ? Destek ve Yorumlarınız için Tıklayınız... 4. Sınıf Türkçe ders kitabı cevapları her sınıf ve düzeyden öğrencilerin ödevlerine yardımcı olması için paylaşıyoruz. 2019 2020 Eğitim öğretim yılı için okullarda okutulan 4. Sınıf Türkçe ders kitabı etkinlik cevapları için bu sayfayı baştan sona inceleyebilirsiniz. Daha iyi anlamanız için her bir etkinliği ayrı ayrı çözümledik. Eklenmesini ve düzeltilmesini istediğin yerler olursa yorum kısmından yazmayı unutmayın. Sayfanın Cevapları 4. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Meb Yayınları 5. Tema Doğa ve Evren Sayfa 158, 159, 160, 161 Akdenizle Röportaj Metni Etkinlik Soruları ve Cevapları Akdeniz’le Röportaj Metni Cevapları 1. Ülkemizi çevreleyen denizler hangileridir? Cevap Ülkemizi çevreleyen denizlerin isimleri kuzeyde Karadeniz, güneyde Akdeniz, batıda Ege Denizi’dir. Marmara Bölgesi’nde de bölgeye ismini veren Marmara Denizi bir iç denizdir. Marmara Denizi üzerinde iki boğaz ülke topraklarını Asya ve Avrupa diye ayırırken, kıtaları da birleştirmektedir. 2. Okyanus deyince aklınıza neler geliyor? Cevap Yeryüzünün dörtte üçü sularla kaplıdır. Karalar üzerinde bulunan sular göller ve akarsular olarak bilinmektedir. Karalar arasında yer alan su birikintileri de denizleri oluşturur. Okyanus, kıtaları birbirinden ayıran sulardır. Okyanus deyince geniş ve uçsuz bucaksız olan su birikintileri gelmektedir. Okyanusta birçok canlı türü bulunmaktadır. 1. ETKİNLİK 4. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Meb Yayınları Sayfa 158 Cevabı Görselden hareketle dinleyeceğiniz metnin konusunu tahmin ediniz. Cevap Akdeniz’le yapılan bir röportaj’dır. 2. ETKİNLİK Metni dinlerken önemli bilgileri not alınız. Cevap Bunu kendiniz yapmalısınız. 3. ETKİNLİK 4. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Meb Yayınları Sayfa 159 Cevabı Metni dinleme sırasında sorulan soruları cevaplayınız. 1. soruya verdiğim cevap Cevap Rengini, büyüklüğünü, sevdiklerini anlatmış olabilir. 2. soruya verdiğim cevap Cevap İçinde bulunan minerallerden dolayı tuzlu olduğunu söylemiş olabilir. 3. soruya verdiğim cevap Cevap Bence Akdeniz’e, çok temiz ve saf olduğu için bu isim verilmiştir. 4. ETKİNLİK Kelimelerin anlamlarını tahmin edip tahminlerinizin doğruluğunu sözlükten kontrol ediniz. Kelimelerle birer cümle kurunuz. Kelimeleri sözlük defterinize ekleyiniz. 5. ETKİNLİK 4. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Meb Yayınları Sayfa 160 Cevabı Soruları metne göre cevaplayınız. 1. Akdeniz’in hobisi ve fobisi nedir? Cevap Hobisi, ayla gelgit oynamak; fobisi ise tsunami’dir. 2. Akdeniz’in suyu neden tuzludur? Cevap Sıcak bir bölgede olmasından dolayı tuzludur. 3. Akdeniz’in suları nerelere kadar uzanır? Cevap Atlas Okyanusu ve Hint Okyanusu’na kadar uzanır. 4. Sizce Akdeniz’e niçin Akdeniz adı verilmiştir? Cevap Bence Akdeniz’e, temiz ve pak olduğu için böyle bir isim verilmiştir. 6. ETKİNLİK Dinlediğiniz metni sınıfta canlandırınız. Cevap Bunu kendiniz yapmalısınız. 7. ETKİNLİK Akdeniz’in konuşmalarını tutarlı buluyor musunuz? Cevap Evet, Akdeniz’in konuşmalarını tutarlı buluyorum. 8. ETKİNLİK “ki” bağlacının yazımında yanlışlık olan cümlelerin doğrusunu yazınız. 1. Eh tabiki, dedi. Göğsü Eh tabi ki, dedi. Göğsü Tarih şahittir ki hiçbir tsunamiye adım Durmaz tabi ki. 4. İnanki bir balığına “kışt” bile İnan ki bir balığına “kışt” bile demedim. 9. ETKİNLİK “Denizlerin kirlenmesi, canlıları nasıl etkiler?” Sınıfça konuşunuz. Cevap Denizlerin kirlenmesi deniz canlılarını olumsuz etkiler. Denizler kirlenmesi sonucunda deniz canlılarının yaşamı tehlikeye girer.. 10. ETKİNLİK Metinden yararlanarak defterinize hayali ögeler içeren kısa bir metin yazınız. Cevap AY DEDE NEREDE? Ay Dede ile sohbet ettiğim bir gece dizi izlemek üzere eve girmiştim. Gece yeniden dışarıya çıktığımda onu göremedim. Bu durum beni çok korkuttu. Çünkü o her zaman oradaydı. Düşünceler içinde odama gidip uyudum. Ertesi gün güneşe “Ay Dede dün birden kayboldu. Nereye gitti?” diye sordum. Güneş de bana “O hiçbir zaman bir yere gitmez. Hep oradaydı.” dedi. Sabırla geceyi bekledim. Dışarı baktığımda Ay Dede yine yoktu. Birkaç gün onu göremedim. Sonra bir gece baktığımda oradaydı. Ona kızarak “Ay Dede, nerelerdesin? Günlerdir seni arıyorum.” dedi. Ay Dede gülümseyerek, “Ben hep buradaydım. Kızacak birini arıyorsan bana değil, bulutlara kız. İnsanları seyretmek için önüme geçen onlardı.” dedi. Sonra havanın birkaç gündür bulutlu olduğunu hatırladım. Meğer Ay Dede oradaymış ama bulutlardan onu görememişim. 11. ETKİNLİK 4. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Meb Yayınları Sayfa 161 Cevabı Harita sembollerini anlamlarıyla eşleştiriniz. Cevap 12. ETKİNLİK Şiiri kendi yazı stilinize göre yazınız. Cevap Bunu kendiniz yapmalısınız. GELECEK DERSE HAZIRLIK Efsane nedir? Bölgenize ait bir efsaneyi araştırıp dosya kağıdına yazınız. Cevap Efsane Nedir Özet Türkçe Söylence»; Arapça Ustüre» cem’i esatir; Farsça Fesâne, efsâne»; Yunanca Mitos, mit» kelimeleri ad olarak verilmiştir. Tabiat üstü özellikler gösteren kişilerin hayatlarının ve olayların anlatıldığı hikayeler. Efsane halkın hayal gücüyle yarattığı “ideal insan tipi”ni verir ve nesilden nesile anlatılır. Efsane ile masallar arasında uygunluk vardır. İki türde de olağanüstü olaylar işlenir. Yalnız efsane daha inandırıcıdır. Bu yönüyle hikaye ve destana yaklaşır. 4. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Meb Yayınları 5. Tema Doğa ve Evren Sayfa 158, 159, 160, 161 Akdenizle Röportaj Metni Etkinlik Soruları ve Cevapları ile ilgili aşağıda bulunan emojileri kullanarak duygularınızı belirtebilir aynı zamanda sosyal medyada paylaşarak bizlere katkıda bulunabilirsiniz. Yazı dolaşımı -Efsane terimi dilimize Farsçadan gelmiştir. Batı dillerinde Latince legendus kökünden çıkan legenda, legend, legonda vb kelimeler efsane kavramının karılığı olarak kullanılmaktadır. -Anadolu Türkleri arasında efsane; menkabe, esatir ve mitoloji terimleri yaygınlık kazanmıştır. -Eski çağlardan beri söylenegelen olağanüstü varlıkları, olayları konu edinen hayali hikaye, söylence, asıl hikaye, masal, boş söz, saçma sapan lakırdı, dillere düşmüş ünlü olay olarak yer etmiştir. -Efsane; gerçek veya hayali belirli kişi olay veya yer hakkında anlatılan bir hikayedir. -Türk efsanelerinden hareketle efsanelerin kökenini açıklamada üç kaynak belirtilir; a. Efsanelerin kaynağı dindir Semavi dinlerin birer kitabı vardır. Bunların hepsinde bugünkü efsane motiflerin ilk örneklerini bulabilmekteyiz. b. Efsanelerin kaynağı mitolojidir Bugünkü Anadolu coğrafyasında olduğu gibi Türkiye dışındaki Türkler arasında da anlatılan şekil değiştirme konulu pek çok efsanenin kaynağı mitolojiye dayanır. c. Efsanelerin kaynağı gerçek hayatın artıklarıdır Bugün Türkiye’de ve Türk dünyasında anlatılan efsanelerin büyük çoğunluğu günlük hayatımızın efsaneleşmiş şeklinden başka bir şey değildir. Efsanenin Genel Özellikleri -Kişi, yer ve olaylar hakkında anlatılırlar. -Anlatılanların inandırıcılık özelliği vardır. -Genellikle kişi ve olaylarda olağanüstü olma özelliği görülür. -Belirli bir şekilleri yoktur. -Kısa ve konuşma diline yer veren anlatmalardır. – Söylence olarak da adlandırılır. – Yıllarca kuşaktan kuşağa aktarılan gerçekten olduğu düşünülen yazılardır. – Olaylar olağanüstü olsa da çoğunlukla gerçek olaylara ve gerçek kişilere dayanır. Efsanelerin Oluşumu -Tarih öncesi devirler ve bu devirlerde yaşayan insanların ruhsal durumlarında arama eğilimi, insanoğlu özellikle rasyonel düşünme olanağına sahip olmayan toplumlarda kendisini tabiata karşı daha güçlü hissedebilmek için kahramanlar yaratma yoluna gitmiş veya bir kişinin yaptığını çok fazla büyüterek ondan güç ve cesaret kazanma ihtiyacını sembolleştirmiştir. -İlk devirlerde ve bu ilk devirlerde yaşayan insanların psikolojik ve sosyal yapıları, -Mitoslara bağlanma, -Tarihten alınma, tarihsel olaylarla örülü olma, -İnanç sistemleri-Gök dini, budizm, Maniheizm gibi inanç sistemlerinin toplumda bıraktığı motif ve kavramlar -Efsane insanın kendi ruhunu, hayatını, eşyaya, tabiata yansıtarak üstün olduğunu göstermek ihtiyacından da doğmuştur. Oluşumuyla İlgili Kuramlar a. Menşelerle İlgili Kuram -Aynı akli kapasiteye sahip olan bütün milletlerde hayal gücü aynı şekilde ortaya çıkar. b. Birinin Yerine Diğerinin Geçmesi Kuramı -Bir kahramanın hatırası zayıfladıkça onun yaratılmış olan efsane bu kahramanı terk eder ve daha ünlü birine mal olur. c. Adapte Olabilme Kuramı -Çevre değiştiren her efsane yeni çevrenin sosyal ve etnografik koşullarına kendisini adapte eder. Efsanelerin Sınıflandırılması Milletlerarası Halk Anlatısı Araştırma Kurumu, efsaneleri dört büyük bölümde sınıflandırılmaktadır. Bu sınıflandırma şu şekildedir, Dünyanın yaratılışı ve sonu ile ilgili efsaneler Tarihi efsaneler ve medeniyet tarihi ile ilgili efsaneler Dip tarihi, Harpler ve Felaketler, Seçkin kişiler, Bir düzenin bozuluşu… Tabiatüstü varlıklar ve kuvvetler/mistik efsaneler Kader, ölüm ve ölüler, şeytan, hastalık yapan ruhlar, efsanevi hayvan ve bitkiler, hazineler… Dini efsaneler Pertev Naili Boratav Sınıflandırması, Türk halk efsanelerinin sınıflandırılmasında öne çıkan sınıflandırmadır. Tür edebiyatında kabul gören sınıflandırma şu şekildedir; Yaratılış efsaneleri evrenin sonunumahşer ve kıyamet günleri anlatan efsaneler Tarihi efsaneler Olağanüstü kişiler, varlıklar ve güçler üzerine efsaneler alın yazısı, ölüm ve ötesi, tekin olmayan yerler, tabiatın bir parçası olan yerler, cinler, periler, ejderhalar, şeytan… Efsanelerde Konu ve Amaç -Efsanelerin konuları ilkel devir insanından günümüze kadar toplulukların gelenek ve göreneklerine, inançlarına, hayal güçlerine, kültür yapılarına göre farklılık gösterir. İlkel efsaneler; tanrıların, evrenin, insanların yaratılış ve ortaya çıkışlarını anlatır. İlk işlenen günah, ölümün kökeni, tufanı, avcılık ve hayvancılığın başlangıcı, ateşin bulunuşu, cinselliğin başlangıcı, gelenek ve görenekleri, töreleri konu edinir. Türk efsaneleri ise çoğunlukla İslami bir içeriğe bürünmüştür. Efsanelerde Yapı, Dil ve Anlatım Özellikleri İlkel toplumlarda efsaneler yalnız belirli zamanlarda anlatılır ve canlandırılırlar. Diğer türlerde olduğu gibi efsanelerin de kendilerine özgü kuruluş kuralları, destek aldıkları bir hayat anlayışı vardır. Her topluluğun bünyesinde farklı şekilde yaşayan bu hayat anlayışı ve inanç sistemleri efsanelerin yapısını şekillerinden en önemli niteliklerinden birisidir. Efsanelerin yapısında var olan inandırıcılık özelliği, ondaki olağanüstülükleri kolayca örtebilir. Dış yapıları açısından incelendiğinde belirli bir yapıları yoktur. Anlatırken dile dikkat etmek gerekir. Geleneksel anlatım biçimine uymak, şiirli bir dil kullanmak, günlük konuşmaya girmiş sözcüklerden kaçınmak gerekir. Efsane ve Mit İlişkisi Her iki tür de inançlara dayalıdır. Gerek olduklarına inanılır. Efsanenin zamanı mit’e nazaran daha yakın bir geçmiştir. Günümüzde yeni efsaneler oluşabilir. Mitledeki yer başka bir dünyadır, daha önceki bir dünyadır. efsane ise günümüz dünyasıdır. Mitler kutsallık ifade eder. Efsanelerde ise kutsallık kesin ve belirleyici değildir. Mitlerdeki tanrı ve yarı tanrıların yerini, efsanelerde tarihi ve yarı tarihi kahramanlar almıştır. Efsane ve Destan İlişkisi -İkisi de olağanüstü olay ve kahramanlara yer verir. -Efsane ile destanda anlatılan olaylar gerçektir; ancak destanlarda anlatılan olayları tarih kitaplarında bulabilmemize karşılık, bunu efsane için her zaman söyleyemeyiz. -Her iki türün mekanı yaşadığımız dünyadır; ancak efsanelerdeki olaylar yakın bir zamanda gerçekleşmiştir. -Destanların oluşabilmesi için çok uzun bir zaman gerekir; ancak efsaneler için böyle bir durum söz konusu değildir. -Dini konulu efsanelerde kutsallık görülür; fakat destanlarda böyle bir özellikle yoktur. -Efsanelerin varyantları başka milletlerde olabilir; ancak destanlar milli oldukları için benzerlikler yoktur. Efsane ve Masal İlişkisi -Sözlü anlatmalar içerisinde olağanüstü olaylara yer verdikleri kısa ve nesirli anlatımlardır. -Efsaneler yakın geçmişi temsil ederken, masallarda belirli bir zaman yoktur. -Efsanelerde olayın geçtiği yer açık şekilde verilirken; masallarda bu açıklık yoktur. -Efsaneler kutsaldır; masallarda bu özellik görülmez. -Her iki anlatımda da kahramanlar olağanüstü özellikler gösterir. -Her iki anlatım da insanın hayal gücünden çıkmıştır. Efsanelerde kahramanlar özenle seçilir ve toplumca benimsenir. Masallarda ise sadece iyi ve kötü güçler vardır. -Bazı efsaneler acıklı bir sonla biter. Bu efsanelerde topluma verilen bir ders söz konusudur. Efsanelere inanıldığı için efsanelerdeki kötü son ders verme özelliği taşır. Masallarda ise son daima mutlu bir sonla biter. Ünlü Türk Efsaneleri -Karacaoğlan Efsanesi -Tufan Efsanesi -Yaratılış Efsaneleri -Leyla ile Mecnun Efsanesi -Kerem ile Aslı Efsanesi -Kız Kulesi Efsanesi -Balıkesir Efsanesi -Sarıkız Efsanesi -Ay Atam Efsanesi -Ferhat ile Şirin Efsanesi Efsane Nedir? Efsane, terim olarak tüm Türk coğrafyasında benzer şekillerde kullanılmaktadır. Bu terim, Türk coğrafyasında şu adları alır Rivayet, efsane > Uygur Anız, engime, hikâyet > Kazakistan Epsana, legenda, anız, anız-engime > Karakalpakistan Efsane, rivayet > Özbekistan Apsana, rovayat > Türkmenistan Esatir, mif, efsane > Azerbaycan Rivayet, legenda > Başkurdistan Rivayet, legenda, ekiyet, beyt > Kazan Türkleri Efsane > KKTC, Balkan, Kırım Bu kelimenin aslı ise Farsçaya dayanır. "Fesane" kelimesinden üretilmiştir. Türkiye Türkçesinde bu terim, "söylence" adını da alır. Efsane kelimesinin tanımı için Şükrü Elçin, "İnsanoğlunun tarih sahnesinde görüldüğü ilk devirlerden itibaren aynı coğrafya, muhit veya kavimler arasında doğup gelişen; zamanla inanç, âdet, an'ane ve merasimlerin teşekkülünde az çok rolü olan bir masaldır." tanımını yapmıştır. Efsaneyi masallardan ayıran en temel nitelik "dinîlik ve inandırıcı"lıktır. Dinî efsaneler, velilerle ilgili efsaneler; menkıbe başlığı altında değerlenir. Menkıbeyi diğer türlerden ayıran özellik ise şahsa bağlılıktır. Efsanelerin Özellikleri Efsaneler; şahıs, yer, olaylar hakkında anlatılır. Şahıslar hakkında anlatılan efsanelere menkıbe veya velilerle ilgili efsaneler denir. Mekânlarla ilgili efsaneler de bulunmaktadır. Geçmişte var olan birçok tarihî olay için de efsaneler türetilmiştir. Efsaneler, ne hakkında olursa olsun inandırıcı olmak zorundadır. İnandırıcılık yönüyle diğer halk anlatılarından ayrılır. Efsanelerde olağanüstülük şahıs ve olaylarda görülür. Başlangıçta normal bir insan olan kahramanımız zamanla kendini olağanüstülüğe taşır. Örneğin bir çoban olan Munzur Baba, bir göz açıp kapama süresince Kâbe'ye gidip gelebilmektedir. Efsanelerin belirli bir şekli yoktur. Bu yönüyle diğer anlatılardan ayrılır. Süsleme unsurları yer almadığı için yalındır. Efsaneler, gerçek olmamasına karşın gerçekmiş gibi kabul edilir. Zaman, geçmiş zamanla şimdiki zaman arasındadır. Günümüzde dahi efsaneler geçerli olmaktadır. Efsaneler, yaşadığımız dünyada geçmektedir. Efsanelerde geçen kutsallık, zamanla mekânı veya şahsi dokunulmaz yapar. Örneğin ağacın kutsal olması onun budanmasını dahi yasaklatmıştır. Efsanelerde millî unsurlar da yer alır. Milletlerarasılık özellikleri vardır. Efsaneler, genel olarak tek motif üzerine kurulur. Bu motif de şekil değiştirmedir. Dağa, taşa dönüşme, ad alma gibi unsurlar yer alır. Efsanelerin Kökenleri Efsane kökenleri arasında kabul görmüş görüşlerden bir tanesi de Raoul Rosiere'ye aittir. Rosiere, efsane kökenlerini üç maddede toparlamıştır. 1. Kökenlerle ilgili kural 2. Birinin yerine diğerinin geçmesi kuralı 3. Adapte olabilme kuralı Kökenlerle ilgili kural, tüm milletlerin benzer akıl yapısıyla doğrudan ilişkilidir. Bu ilişkide aynı motifler çeşitli milletler arasında ortaklık göstermektedir. Nitekim "aslana binip yılanı kamçı yapma" niteliği bu yöndedir. Birinin yerine diğerinin geçmesi kuralı, kahramanların nitelik değişimi göstermesiyle alakalıdır. Kahramanın hatıraları zayıfladıkça halk, onların yerine ünü daha yaygın bir kahramanı tercih etmeye başlar. Aslan Bab ve Hoca Ahmet Yesevi'ye ait bir efsane, Türkiye'de Yunus Emre ve Tapduk Emre şeklini almıştır. Adapte olabilme kuralı, efsanenin anlatıldığı yere göre nitelik kazanmasıdır. Nitekim yusufcuk kuşu, taraklı kuş, şanapipik kuşu buna örnektir. Sayın Ali Berat Alptekin de üç ana başlığa dahil etmiştir kökeni 1. Efsanelerin kaynağı dinîdir. 2. Efsanelerin kaynağı mitolojidir. 3. Efsaneler gerçek hayatın artıklarıdır. Kaynak ALPTEKİN, A. Berat 2014, "Efsane ve Motifleri Üzerine",Akçağ Yay., İçeriklerimiz, pdf anlatımlar dahil, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nca korunmaktadır. Telif haklarının herhangi bir şekilde ihlali, başka yerlerde isimsiz yayımlanması, çeşitli kitap kaynaklarında izinsiz yer alması, içeriğin izinsiz kopyalanıp başka bir isimle tanıtılması vb. ile yapan kişi, kişiler veyahut kurumlar hakkında gerekli işlemler başlatılacaktır. Türkçe ve Edebiyat yönetimi.

efsane nedir bölgenize ait bir efsaneyi araştırıp